HISTORIA ŻUBRA

Pomnik Żubra w Spale jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli tej miejscowości, choć jego historia zaczyna się daleko od Spały, w Puszczy Białowieskiej. Został wzniesiony w 1862 roku w Zwierzyńcu koło Białowieży na rozkaz cara Aleksandra II, który chciał upamiętnić udane polowanie. W 1860 roku podczas dwudniowych łowów, car zastrzelił 10 żubrów, w tym jednego wyjątkowo potężnego samca, co zainspirowało go do ufundowania pomnika. Żeliwny posąg, ważący 4 tony, został odlany w Petersburgu w zakładach Ogariewa. Autorem projektu był węgierski artysta Mihály Zichy, nadworny malarz cara.

Posąg miał upamiętniać nie tylko króla Puszczy Białowieskiej, ale także samego cara, jako symbol jego potęgi i władzy nad przyrodą. Przez 52 lata żubr dumnie stał w Zwierzyńcu, będąc świadkiem wielu wydarzeń związanych z życiem carskiego dworu.

W czasie I wojny światowej, gdy front przeszedł przez Białowieżę, pomnik został zdemontowany przez wycofujących się Rosjan, by uchronić go przed wojskami niemieckimi. Trafił do Moskwy, gdzie przechowywano go do czasu, aż po wojnie, na mocy traktatów o zwrocie zagrabionych dóbr, rzeźba wróciła do Polski w 1924 roku. Początkowo ustawiono ją na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie, gdzie stała przez kilka lat.

Decyzją prezydenta Ignacego Mościckiego w 1928 roku pomnik został przeniesiony do Spały, która stała się jego nowym domem. Spała była wówczas rezydencją myśliwską prezydentów Polski, a prezydent Mościcki, sam wielki miłośnik polowań, uznał, że posąg żubra doskonale wpisze się w charakter tego miejsca. Pomnik szybko stał się nieodłącznym elementem krajobrazu Spały, a nawet posłużył jako symbol Jubileuszowego Zlotu Harcerstwa Polskiego, który odbył się tam w 1935 roku.

Podczas II wojny światowej Niemcy planowali wywieźć pomnik do Berlina, jednak z powodów logistycznych zrezygnowano z tego przedsięwzięcia. Według lokalnej legendy jeden z niemieckich oficerów odciął głowę żubra i próbował ją wywieźć w styczniu 1945 roku, lecz został zastrzelony, a głowa wróciła na swoje miejsce.

Pomnik przetrwał wojnę, a w późniejszych latach stał się przedmiotem sporów między Spalą a Białowieżą. Władze Białowieży wielokrotnie próbowały odzyskać pomnik, argumentując, że jego naturalnym miejscem jest Zwierzyniec w Puszczy Białowieskiej, gdzie pierwotnie stał. W latach 80. powstało nawet Towarzystwo Obrony Spalskiego Żubra, które miało na celu utrzymanie pomnika w Spale. Ostatecznie jednak pomnik pozostał na swoim miejscu, a w 2014 roku w Zwierzyńcu odsłonięto jego wierną replikę.

Pomnik Żubra w Spale, choć początkowo miał upamiętniać wydarzenia związane z rosyjską rodziną carską, stał się ważnym symbolem Spały i Polski. Dziś jest popularnym celem turystycznym, a jego fascynująca historia przyciąga zarówno miłośników historii, jak i przyrody.

Sprawdź gdzie znajduje się pomnik Żubra w Spale

Źródło: Wikipedia.org